Crvenotrbi mukač (Bombina bombina) je vrsta žabe iz porodice Bombinatoridae. Naseljava istočnu i centralnu Evropu, najčešće do 750 metara nadmorske visine. Kod nas je rasprostranjena u Vojvodini, na severu Bačke i to uglavnom na Dunavu. Naseljava zone stepe, šumostepe, listopadne i mešovite šume. U šumostepama i stepskim zonama naseljava grmlje, šume i močvare u plavnim ravnicama, prekrivene gustom vegetacijom, a neretko koristi odvodne kanale kao puteve za širenje. Ova vrsta je pre svega vodena životinja koja živi u plitkim stajaćim jezerima, barama, močvarama, tresetištima i jarcima. Stanište ove vrste nije toliko toplo, jer ovoj žabi prija hlad, a može se videti i u ribnjacima gde se hrani ikrom.

Crvenotrbi mukač je bradavičasta žaba. Veličine je do 6 centimetara i težine do 14 grama te spada u najmanje evropske žabe. Telo je kruškastog oblika, leđa su svetlozelena sa tamnim mrljama, dok je trbušna strana narandžaste ili jarko crvene boje sa crnim prugama i trbuh pokazuju kada ih napadne predator kao znak da su otrovne (otrov se nalaze u koži, a sem od predatora štiti ih i od gljivica i bakterija). Sa unutrašnje strane zadnjih nogu nalaze se sitne svetle tačke. Oči su kod ove vrste postavljenje visoko što joj pomaže pri boravku u vodi. Zbog kratkog jezika crvenotrbog mukača, evolucija je dala prednost zadnjim ekstremitetima koji su snažni i pomažu ovoj vrsti da skoči na svoj plen prilikom lova.

Hrani se raznim letećim insektima, glistama, crvima, paucima, stonogama, mekušcima, punoglavcima, malim račićima i larvama. Punoglavci se uglavnom hrane algama, bakterijama i planktonom. Izvrsni su plivači što im omogućava lakšu ishranu. Boja trbuha ove žabe varira od ishrane. Prilikom hranjenja slatkovodnim račićima trbuh je jarko crvene boje, zbog crvenog pigmenta karotena koji se nalazi u ovim račićima. Ova vrsta žabe je blago otrovna i otrov koristi u zaštiti od grabljivica, ali i pored toga čaplje poput gaka (Nycticorax nycticorax) je love.

Razmnožavanje se odvija od maja do avgusta i na njega utiču obilne kiše. Crvenotrbi mukač tada izlazi iz hibernacije i odlazi u tačno određene bare gde se sprema za parenje. Mužjaci se pojavljuju prvi, oglašavajući se kako bi privukli ženke i mogu se čuti kilometrima. Mužjaci brane svoj deo teritorije dok se ženka ne pojavi, zatim je hvataju oko struka i plivaju sa njom dok ženka polaže do 300 braonkastih jaja. Embrionalni i larveni stadijum traju oko 2,5 meseca, a punoglavci mogu biti dugi do 5,5 centimetara. Mlade jedinke dostižu polnu zrelost sa dve do četiri godine i u prirodi žive oko 12 godina. Jedinke nakon parenja napuštaju baru i odlaze na druga područja u potrazi za mestom na kom će da hiberniraju, a hibernaciju provode u blatu ili zemlji.

Uništavanje močvara je velika pretnja za populacije ove vrste žabe i to je dovelo do izumiranja ove vrste na mnogim područjima srednje i zapadne Evrope. Širenje poljoprivrede u Poljskoj dovelo je skoro do izumiranja crvenotrbog mukača, pa se u Poljskoj ova vrsta nalazi na listi ugroženih vrsta, a u Nemačkoj je retkost naći ovu vrstu žabe zbog posledice izlivanja otpada u reke. Dodatni problem mogu predstavljati introdukcija riba u njihova staništa kao i gljivice iz roda Chytridium. Ova vrsta navedena je u apendiksu II Bernske konvencije kao i u aneksima II i IV EU Direktive o staništima, zakonom je zaštićena u mnogim zemljama, a u nekima poput Švedske postoje i programi reintrodukcije. U Srbiji je crvenotrbi mukač proglašen za strogo zaštićenu vrstu.

Autor: Rada Baroš