Mali barski vranac (Leucorrhinia dubia) je vrsta vilinog konjica iz porodice Libellulidae. Areal ove vrste se proteže od Francuske na zapadu pa sve do Japana na istoku, a u Srbiji se najčešće sreće u planinskim delovima zapadne Srbije. Naseljava bare, močvare i tresetišta, a u zapadnoj, srednjoj i severnoj Evropi uglavnom živi na nešto višim nadmorskim visinama.

Može da naraste do dužine od 3,5 centimetara i da ima raspon krila od 3 centimetra dok su larve ove vrste duge do 2 centimetra. Mužjaci su crni sa crvenim i narandžastim šarama kao i belim čelom dok su ženke crne sa svetložutim flekama po telu i takođe belim čelom.

Larve malog barskog vranca se hrane pre svega zooplanktonom ili sitnijim larvama svoje vrste. Larvama se hrane krupniji beskičmenjaci, ribe, vodozemci i ptice vodenih staništa.

Kopulacija počinje u letu da bi nakon toga ženka sletela i položila jaja najčešće u tresetne mahovine (rod Sphagnum) kako bi se larve mogle razvijati u oligotrofnoj kiseloj vodi tresetišta. Iz jaja se izleže larva koja u tom stadijumu živi i do tri godine i u tom periodu se presvlači nekoliko puta. Larve imaju sposobnost menjanja boje zavisno od toga da li se nalaze na zelenoj ili braon mahovini. Adulti se pojavljuju u periodu od aprila do septembra.

Jedan od glavnih ugrožavajućih faktora jeste uništavanja prirodnih staništa malog barskog vranca, zagađenje, eutrofizacija, introdukcija riba u staništa gde se razvijaju larve ovog vilin konjica kao i klimatske promene. U Srbiji je mali barski vranac proglašen za zaštićenu vrstu.

Autor: Stefan Palalić