Origano (Origanum vulgare) je višegodišnja zeljasta biljka iz porodice Lamiaceae. U narodu je ova biljka poznata još i kao vranilova trava, bakina dušica, crnovrh, dobrovoljka, džodžan, mravinac, zabrta… Areal origana obuhvata južne krajeve Evrope (iako je danas kultivisan širom sveta), a raste na obroncima brda, na livadama, uz grmove, šikare, na strminama, na šumskim čistinama i uz rubove šuma na do 2000 metara nadmorske visine. U Srbiji raste u brdsko-planinskim područjima poput Tare, Zlatibora, Kopaonika, Stare planine i Deli Jovana. Odgovaraju mu osunčana topla staništa pre svega na krečnjaku.

Ima drvenasti horizontalni rizom iz kog polaze uspravne ili polegle stabljike visine do 90 centimetara. Stabljike su tamnozelene ili braon boje, četvrtaste i prekrivene dlačicama. Listovi su sa kratkim peteljkama, jajastog ili ovalnog oblika, celoviti ili plitko urezani, žlezdani i dugi do 4 centimetra. Cvetovi koji su ljubičasti su organizovani u štitastu cvast na vrhu stabljike. Origano cveta u periodu od jula do avgusta, a oprašuju ga leptiri i pčele. Plodovi su smeđi oraščići, dugi oko 1 centimetar, braon boje, a seme se rasejava od avgusta do oktobra.

Origano sadrži eterično ulje, flavonoide, gvožđe, kalcijum, molibden, selen, tanine, vitamin E, vitamin C, a predstavlja i jedan od najbogatijih izvora antioksidanasa. Zbog svih ovih sastojaka origano se kao čaj i lek koristi za jačanje, lečenje organa za varenje, pluća, jetre, bubrega, slezine. Spoljnim nanošenjem se upotrebljava protiv raznih zapaljenja kože i sluznica kao i gljivičnih infekcija. Čak su i Stari Egipćani koristili origano kako za dezinfekciju tako i za lečenje, u antičkoj Grčkoj (prema čijoj mitologiji je Afrodita stvorila origano kao simbol radosti i gajila ga na Olimpu) origano se koristio za lečenje bolova, rana, ujeda zmija, pa čak i trovanja dok je u starom Rimu pominjan od strane rimskog pisca i naučnika Plinija Starijeg kao lek za poboljšanje varenja. Koristi se kao začin u kulinarstvu, ali i kao čaj. Veoma je cenjeno njegovo ulje, koje se koristi kako u medicinske svrhe tako i u kulinarstvu. U sušenom stanju se koristi kao začin za salate, sosove i prelive jer miriše vrlo prijatno, a ukus mu je pomalo oštar i gorko-opor. Takođe je moguća i proizvodnja meda od origana. Od davnina se verovalo da origano štiti od zla, čini radosnim i bezbrižnim i zato je bio deo venčanih buketa.

U Srbiji je origano proglašen za zaštićenu vrstu.

Autor: Jelena Laković