Stepski smuk (Dolichophis caspius) je vrsta neotrovne zmije iz porodice Colubridae. Naseljava Balkansko poluostrvo, Rumuniju, Ukrajinu, Kavkaz, Malu Aziju i Iran. Živi u travnatim staništima, stepama, polupustinjama, proređenim žbunjacima, makijama, močvarama, vinogradima i stenovitim staništima na do 2000 metara nadmorske visine.

Stepski smuk može da naraste do dužine od 2 pa čak i 2,5 metara što ga čini jednom od najdužih vrsta zmija u Evropi. Mužjaci su nešto veći od ženki i mogu da teže najčešće do 700 grama. Krljušti su najčešće braon ili maslinaste boje duž leđa (uz to na svakoj krljušti se nalazi i po jedna svetla pruga) dok su sa trbušne strane bele ili narandžaste boje.

Ova zmija je aktivna danju i generalista je odnosno hrani se gotovo svim životinjama koje može da ulovi i proguta od brojnih beskičmenjaka preko guštera, drugih zmija, ptica pa do sitnih sisara.

Ženke tokom juna i početka jula legu do 18 jaja iz kojih mladi izlaze tokom septembra. Hibernaciju stepski smukovi počinju najčešće u oktobru, a izlaze u martu i ubrzo nakon toga počinju da traže partnere.

Stepskog smuka pre svega ugrožava uništavanje staništa, širenje poljoprivrednih površina, a veliki broj zmija strada pri prelasku puteva. Iako generalno gledano ovo nije ugrožena vrsta navedena je u apendiksu III Bernske konvencije kao i aneksu IV Direktive o staništima EU, a u nekim zemljama poput Kazahstana, Ukrajine i Moldavije je zaštićen zakonom. U Srbiji je stepski smuk proglašen za strogo zaštićenu vrstu.

Autor: Stefan Palalić