Veliki vretenar (Zingel zingel) je vrsta slatkovodne ribe iz porodice Percidae. Naseljava reke Dunavskog i Dnjestarskog sliva u jugoistočnoj Evropi (Nemačka, Poljska, Češka, Austrija, Slovačka, Mađarska, Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Srbija, Crna Gora, Severna Makedonija, Bugarska, Rumunija, Moldavija i Ukrajina). U Srbiji je osim u samom Dunavu prisutan i u Savi, Tisi, Drini, Velikoj i Zapadnoj Moravi… Preferira brze delove vodotokova bogatih kiseonikom.

Veliki vretenar može da naraste do dužine od 50-ak centimetara, a može da teži i do 1,5 kilograma. Ima dva odvojena leđna peraja, a telo mu je žutosivo sa tamnim flekama i ukošenim prugama.

Aktivan je noću, a hrani se bentosnim životinjama (životinjama koje žive na dnu vodenih tela) kao što su razne vrste insekata i njihovih larvi, rakova, sitnih riba i jaja drugih riba.

Period mresta je u najvećem delu areala koji ova vrsta naseljava tokom marta i aprila. Jedna ženka se pari sa nekoliko mužjaka i najčešće leže do 5000 jaja koja su lepljiva i koja lepi za šljunkovito dno.

Iako ova vrsta generalno nije ugrožena određene populacije su pod pritiskom i ugrožene su pre svega zbog prekomernog zagađenja vode kao i zbog podizanja brana. Veliki vretenar je naveden u apendiksu III Bernske konvencije kao i u aneksu II Direktive o staništima EU, a u zemljama u kojima je redak ili ugrožen je zaštićen lokalnim zakonima. U Srbiji je veliki vretenar proglašen za strogo zaštićenu vrstu.

Autor: Stefan Palalić